Wojska Obrony Powietrznej Kraju (WOPK)

– jeden z czterech, obok wojsk lądowych, wojsk lotniczych i marynarki wojennej, rodzajów Sił Zbrojnych PRL w latach 1962-1990.

WOPK przeznaczone były do obrony ludności, wojsk oraz ważnych ekonomicznie i strategicznie obiektów wojskowych i administracyjno-państwowych, znajdujących się na terytorium kraju, przed działaniami środków napadu powietrznego przeciwnika. Ich model organizacyjny wzorowany był na rozwiązaniach przyjętych w Armii Radzieckiej, co wynikało z faktu ich włączenia w system obrony powietrznej państw Układu Warszawskiego. Wojska OPK stanowiły ważny element wojsk obrony terytorialnej kraju, które obejmowały również jednostki wojsk lądowych i Marynarki Wojennej.

W 1990 WOPK weszły wraz z Wojskami Lotniczymi w skład Wojsk Lotniczych i Obrony Powietrznej Kraju. Obecnie, po kolejnej reorganizacji i zmianie nazwy zadania tych wojsk pełnią jednostki włączone w skład Sił Powietrznych.

Struktura organizacyjna WOPK Dowództwo Wojsk Obrony Powietrznej Kraju

Centralne Stanowisko Dowodzenia Dowódcy Wojsk Obrony Powietrznej Kraju
Jednostka Zabezpieczenia WOPK

4 Baza Lotnicza Węzeł Łączności WOPK 3 pułk zakłóceń radioelektronicznych OPK – Lidzbark Warmiński 1 Korpus OPK Warszawa 2 Korpus OPK Bydgoszcz 3 Korpus OPK Wrocław Wyższa Oficerska Szkoła Radiotechniczna im. kpt. Sylwestra Bartosika Jelenia Góra Ośrodek Szkolenia Specjalistów Wojsk Rakietowych i Artylerii OPK (Bemowo Piskie) Ośrodek Szkolenia Specjalistów Wojsk Radiotechnicznych (Chorzów)

Jednostki wchodzące w skład korpusów OPK:

Wojska Rakietowe i Artyleria WOPK

1 Dywizja Artylerii OPK w Bytomiu 26 Brygada Artylerii OPK w Gryficach 3 Łużycka Dywizja Artylerii OPK w Warszawie 4 Brygada Rakietowa OPK w Gdyni 78 Samodzielny Pułk Rakietowy OPK w Mrzeżynie (S-200 „Wega”) 79 i 80 Dywizjon 79 Samodzielny Pułk Rakietowy OPK w Poznaniu 81 Samodzielny Pułk Artylerii OPK w Nowej Hucie 16 Samodzielny Pułk Artylerii OPK (rozformowany 1970) 32 Samodzielny Pułk Artylerii OPK w Bydgoszczy (rozformowany 1974) 77 Samodzielny Pułk Artylerii OPK w Zgierzu (rozformowany 1976)

Wojska Lotnicze WOPK

1 Pułk Lotnictwa Myśliwskiego OPK „Warszawa” – Mińsk Mazowiecki 10 Pułk Lotnictwa Myśliwskiego OPK – Łask 11 Pułk Lotnictwa Myśliwskiego OPK – Debrzno – przekazany do Wojsk Lotniczych w 1968 11 Brandenburski Pułk Lotnictwa Myśliwskiego OPK im. Osadników Ziemi Dolnośląskiej – Wrocław 13 Pułk Lotnictwa Myśliwskiego OPK – Łęczyca 26 Pułk Lotnictwa Myśliwskiego OPK – Zegrze Pomorskie 25 Pułk Lotnictwa Myśliwskiego OPK – Pruszcz Gdański – przekazany do Wojsk Lotniczych w 1968 28 Pułk Lotnictwa Myśliwskiego OPK – Słupsk 34 Pułk Lotnictwa Myśliwskiego OPK im. Bohaterów Kępy Oksywskiej – Babie Doły 39 Pułk Lotnictwa Myśliwskiego OPK – Mierzęcice 45 Pułk Lotnictwa Myśliwskiego OPK – Babimost – przekazany do Wojsk Lotniczych w 1969 62 Pułk Lotnictwa Myśliwskiego OPK im. Powstańców Wielkopolskich 1918/1919 – Poznań

Wojska Radiotechniczne WOPK

w latach 1966-1973 2 Pułk Radiotechniczny w Warszawie 12 Pułk Radiotechniczny w Gdyni 13 Pułk Radiotechniczny w Choszcznie 17 Pułk Radiotechniczny w Poznaniu 19 Pułk Radiotechniczny w Chorzowie 3 Batalion Radiotechniczny w Sandomierzu 7 Batalion Radiotechniczny w Łodzi w latach 1973-1990 1 Brygada Radiotechniczna w Warszawie 2 Brygada Radiotechniczna w Bydgoszczy 3 Brygada Radiotechniczna we Wrocławiu 3 Batalion Radiotechniczny w Sandomierzu.

Umundurowanie, stopnie

Żołnierze WOPK nosili mundury wyjściowe w kolorze stalowym, buty i pas skórzany w kolorze czarnym, orzeł na czapce – wg kroju używanego w lotnictwie. MoRo i hełm w kolorze zielonym z odcieniem czarnego. Korpusówki zgodnie z odbytym przeszkoleniem. W oddziałach rakietowych w korpusie szeregowych i podoficerów obowiązywało nazewnictwo jak w jednostkach artyleryjskich, a więc: kanonier, bombardier, ogniomistrz.

Obsada personalna Dowództwa Wojsk Obrony Powietrznej Kraju Dowódcy WOPK:

• gen. bryg./gen. dyw. pil. Czesław Mankiewicz (30 IV 1962 – 28 VII 1967)
• gen. bryg./gen. dyw. pil. Roman Paszkowski (28 VII 1967 – 31 VIII 1976)
• gen. bryg./gen. broni Longin Łozowicki (15 III 1977- 30 VI 1990)

Szefowie sztabu – zastępcy dowódcy WOPK:

• płk/gen. bryg. Jan Stamieszkin (1962-1967)
• gen. bryg. pil. Zdzisław Żarski (1967-1968)
• płk/gen. bryg. Longin Łozowicki (1968-1972)
• płk/gen. bryg. Tadeusz Gembicki (1972-1975)
• gen. bryg. Longin Łozowicki (1975-1977)
• gen. bryg. Tadeusz Gembicki (1977-1985)
• gen. bryg. Ryszard Michalik (1985-1988)
• gen. bryg. pil. Henryk Pietrzak (1988-1990)

Zastępcy dowódcy WOPK do spraw szkolenia:

• gen. bryg. pil. Roman Paszkowski (1962-1963)
• gen. bryg. pil. Zdzisław Żarski (1968-1971)
• gen. bryg. pil. Andrzej Rybacki (1971-1972)

Zastępcy dowódcy WOPK do spraw liniowych:

• gen. bryg. pil. Roman Paszkowski (1963-1967)
• gen. bryg. Czesław Dęga (1967-1970)
• gen. bryg. pil. Andrzej Rybacki (1972-1984)
• gen. bryg. pil. Marian Bondzior (1984-1990)

Zastępcy dowódcy WOPK do spraw politycznych:

• gen. bryg. Tadeusz Dąbkowski (1962-1967)
• płk Kazimierz Burczak (1967-1968)
• gen. bryg. Jan Cieślik (1968-1978)
• gen. bryg. Władysław Honkisz (1978-1980)
• płk/gen. bryg. Tadeusz Kojder (1980-1985)
• gen. bryg. Mieczysław Włodarski (1985-1987)
• płk Tadeusz Bagniuk (1987-1990)

Zastępcy dowódcy WOPK do spraw planowania i techniki / do spraw techniki i zaopatrzenia:

• gen. bryg. Aleksander Grabowski (1969-1972)
• płk/gen. bryg. Wiesław Wojciechowski (1972-1981)
• gen. bryg. Andrzej Rembalski (1981-1987)
• gen. bryg. Tadeusz Jemioło (1988)

Szefowie Lotnictwa OPK / Wojsk Lotniczych WOPK:

• płk pil. Władysław Hermaszewski (1964-1971)
• płk dypl. pil. Mieczysław Maszczyk
• płk dypl. pil. Marian Bondzior (1977-1979)
• płk dypl. pil. Mirosław Kapciuch

Szefowie Artylerii OPK / Wojsk Rakietowych i Artylerii WOPK:

• gen. bryg. Władysław Szczepucha (1962-1968)
• płk Aleksander Grabowski (1968-1969)
• gen. bryg. Kryspian Hille (1970-1985)
• gen. bryg. Franciszek Żygis (1985-1990)

Szefowie Wojsk Radiotechnicznych WOPK:

• płk Zdzisław Malina (1962-1968)
• płk Wiesław Wojciechowski (1969-1972)
• płk/gen. bryg. Andrzej Rembalski (1972-1981)
• płk Tadeusz Mikoś (1981-1988)
• płk Jerzy Kowalczyk (1988-1990)